تحلیل توسعه نظام حمل و نقل پایدار شهری (نمونه موردی: شهر اصفهان)

بر اساس آمار ارائه شده به وسیله سازمان ملل، پیش بینی می شود که تا سال 2025 تعداد شهر نشینان دو برابر شود و به حدود 5 میلیارد نفر برسد. نتیجه رشد شتابان و بدون محدودیت کلان شهرها در جهان، همراه با افزایش جمعیت شهرها و استفاده بی رویه از اتومبیل ها، مشکلات متعددی مانند ترافیک، آلودگی هوا و اختلال در نظام حمل و نقل درون شهری می باشد. معضلات مذکور از چالش های اساسی فراروی برنامه ریزی شهری در سال های اخیر بوده است که بر دستیابی به اهداف توسعه پایدار شهری تأثیر نهاده است. افزایش سریع وسایل حمل و نقل موتوری (به ویژه اتومبیل) و استفاده زیاد از آن ها در شهر اصفهان همراه با رشد جمعیت و گسترش بی رویه آن و نیز عدم برنامه ریزی علمی و جامع باعث بروز مشکلاتی نظیر آلودگی های شدید زیست محیطی، ترافیک، اتلاف وقت شهروندان، مصرف بیش از حد انرژی، ناامنی راه ها و افزایش آمار تصادفات شده است. توسعه پایدار حمل و نقل شهری در حقیقت پاسخی برای مقابله با این اثرات منفی است، که با تکیه بر سیستم های حمل و نقل انبوه بر قابل دستیابی می باشد. پژوهش حاضر ضمن معرفی مفهوم حمل و نقل پایدار شهری، شاخصهای پایداری حمل و نقل، چالشهای موجود و معیارهای ناپایداری و هزینه های تراکم تردد به بررسی آن ها بر اساس روش مطالعات کتابخانه ای در شهر اصفهان پرداخته و به توصیف استراتژی ها و سیاست گذاری های رایج و عمومی در حوزه حمل و نقل پایدار می پردازد. با استخراج سیاست ها و راهکارهای موفق جهانی در زمینه توسعه حمل و نقل پایدار، راهکارهای قابل استفاده برای شهر اصفهان را معرفی می نماید. سپس فشرده ای از وضعیت نظام موجود حمل و نقل شهر اصفهان بر اساس شاخص ها و معیارهای ناپایداری، تشریح و عوامل هزینه زا برشمرده شده است. از میان کلیه هزینه های درونی و بیرونی خودروی شخصی و اتوبوس، سه مورد هزینه تصادفات، هزینه آلودگی هوا و سوخت برآورد شده است. که تنها هزینه تصادفات درون شهری اصفهان در سال 1389 بیش از 470 میلیارد تومان برآورد شد و مقایسه ای بین سیستم حمل و نقل عمومی و خودروی شخصی بر اساس سهم هریک از آن ها در این هزینه ها صورت گرفته است. پس از جمع بندی و نتیجه گیری ، به ارائه پیشنهادات و راهکارهایی جهت توسعه نظام حمل و نقل پایدار شهری در این شهر، از جمله ایجاد خطوط مترو و اتوبوس تندرو پرداخته و در انتها نتایج حاصل از اجرای هر یک از این پیشنهادات در کلان شهر اصفهان در افق سال 1404 با استفاده از نرم افزار emme 2 برآورد و تحلیل گردیده است،که تنها در سناریو ایجاد مترو معادل 13 گرم کاهش سرانه آلاینده ها در یک ساعت اوج صبح در سال 1404برآورد گردید، این نتایج حاکی از تأثیرات مثبت اجرای این راهکارها و پیشنهادات در شاخص های زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی حمل و نقل پایدار در این شهر است.